Fotografista Lipman Karp

 

Śladami Lady ze Skierniewic

Mało kto dzisiaj pamięta gdzie przed wojną w Skierniewicach była ulica Pamięcka. Ulica ta. podobnie jak wiele innych dawno zmieniła już swoją nazwę , podobnie jak Barania vel Barańska , Małe Glinki ,Piotrkowska , Rybna czy Podzamkowa...

Na Pamięckiej 1 , obecnie Mszczonowskiej , mieszkał najstarszy fotograf w mieście, który nazywał się Lipman Karp. Tu urodził się i tu umarł, Historia jego rodziny jest tak naprawdę historią zakładów fotograficznych , które miał w Skierniewicach , Rawie Mazowieckiej oraz w Białej. Żoną Lipmana Karpa była Brucha z Fersztenbergów . Podobnie jak jej mąż , urodziła się w Skierniewicah. Nie wiadomo kim była z zawodu . Musiała być jednak dobrą matką i żoną skoro urodziła Lipmanowi dziewięcioro dzieci . Nie dane mu jednak było mieć syna . Wszystkie to dziewczynki, z których większość już w wieku dojrzałym były fotografistkami i pomagały tacie w pracy w atelier fotograficznym. Kilka córek związało się później z Warszawą i Łodzią , gdzie prowadziły bądź były zatrudnione w zakładach fotograficznych Jedna na pewno prowadziła po śmierci ojca zakład fotograficzny w Skierniewicach. Dwie dziewczynki zmarły mając niespełna rok. Była to Chindy Łaja Karp urodzona w listopadzie 1893 roku / zmarła 17 kwietnia 1894 roku / oraz Sura Karp urodzona w lipcu 1911 roku, a zmarła 29 lipca 1912 roku.

Pozostałe córki to :

1. Bajla Rywka Karp urodzona 15 stycznia 1895 roku z zawodu fotografistka. Mając 27 lat , dziewiątego września 1922 roku wyszła za mąż w Skierniewicach za Moszka Fogla.

2. Estera Karp, urodzona 17 grudnia 1897 roku. .

3. Perla Karp, urodzona 5 marca 1900, z zawodu fotografistka. Mając 26 lat wyszła za mąż w Skierniewicach 15 kwietnia 1926 roku za Szmula Abramowicza – fotografa, artystę malarza, mającego w dniu ślubu 36 lat.

4. Chana Karp, urodzona 16 marca 1902 roku, zawodu fotografistka

5. Szejwa Karp, urodzona 14 marca 1904 roku, z zawodu fotografistka.

6. Sura Karp, urodzona 19 sierpnia 1906 roku, z zawodu fotografistka.

7. Rojza Karp urodzona 15 kwietnia 1910 roku.

 

Kiedy kilka miesięcy temu opublikowałem artykuł pt „Lady ze Skierniewic” podałem zgodnie za Yad Vashem, imiona córek w wersji angielskojęzycznej. Teraz wiem, że Khana Karp to Chana Karp, Szewa Karp to Szejwa Karp a Varda Gilboa / z domu Karp / to Rojza Karp.

Historia życia Rojzy Karp zafascynowała nie tylko mnie i stała sie tematem dalszych poszukiwań. Wspólnie z Yael Ben, studentką z Izraela cały czas szukamy rodziny Rojzy Karp / Vardy Gilboa / w tym kraju. Udało się już nam odnaleźć adres w Tel Awiwie pod którym Varda Gilboa mieszkała - jeszcze w 1999 roku. Udało się także odnaleźć jej numer telefonu. Niestety telefon dzisiaj milczy, a Varda Gilboa najprawdopodobniej już nie żyje. Gdyby żyła miałaby dzisiaj przeszło sto lat. Kim była z zawodu mieszkając w Tel Awiwie w jednej z najdroższych dzielnic miasta? Czy miała rodzinę? Czy umarła w samotności?...... Podobnych pytań jest wiele , ale niestety kolejne z nich tak jak i poprzednie o Rojzę Karp pozostają jak dotychczas bez odpowiedzi. Nie znaczy to wcale, że tak będzie zawsze i Rojza Karp umierając w dalekim kraju zabrała wszystkie rodzinne tajemnice do grobu.

Lipman Karp / syn Fiszla i Łaji / zmarł w Skierniewicach 27 marca 1924 roku , mając niespełna 53 lata. Świadkami ujętymi w akcie zgonu byli Mordka Fersztenberg z zawodu stolarz oraz Abram Altschuler, kamasznik ze Skierniewic. Próżno jednak dzisiaj szukać grobu Lipmana Karpa na skierniewickim cmentarzu. Grób fotografa, podobnie jak wiele innych został zniszczony podczas drugiej wojny światowej. Tak więc po Lipmanie Karp ze Skierniewic pozostały tylko fotografie, które wykonywał w swoich atelier. Ile takich fotografii jest jeszcze w albumach rodzinnych skierniewiczan - trudno określić. Każda taka fotografia jest jednak świadectwem jego pracy i obecności wśród skierniewickiej społeczności.

Bardzo często pozostają po naszych przodkach tylko małe tekturki z fotograficznych atelier. Często tak naprawdę nie wiadomo gdzie są ich groby, a nasza wiedza o ich życiu jest zwykle znikoma. Tak więc wszystko co pozostaje po człowieku to tylko ta stara fotografia... Jakby jej nie było, nie byłoby nic poza, czasem tylko, ulotnym wspomnieniem kogoś starszego z bliższej lub dalszej rodziny. Po Lipmanie Karp pozostało, jak sądzę, jednak znacznie więcej. Oczywiście pozostały liczne fotografie z jego atelier, ale także , gdzieś w dalekim Tel Awiwie, a może w Jerozolimie czy w innym mieście jego rodzina.... . Chciałbym bardzo rodzinę tę odnaleźć ... gdziekolwiek jest ... i pokazać miejsca gdzie kiedyś ich przodek mieszkał i fotografował .....

Waldemar Bronicz

Fotografia : Skierniewiccy amanci i ławeczka Zakłady Lipmana Karp Rawa Mazowiecka , Skierniewice. 
Ze zbiorów autora